به گزارش سلامت نیوز حنیف رضا گلزار کارشناس ارشد خاک و آب نوشت:« این پرسمان که چرا درست در روزهایی که پیشنهاد جداشدن مدیریت منابع آبی از وزارت نیرو و سپردن آن به سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور در دست بررسی و پیگیری است، ناگهان این وزارتخانه به سازمان متولی منابع طبیعی پیشنهاد می کند که می توان از منابع آبی 146 هزار رودخانه کشور برای آبیاری نهال های کاشته شده در ابرپروژه "کاشت یک میلیارد نهال" استفاده کرد، موجب درنگ و ژرف نگری است.
من این پیشنهاد را مانند پوست موزی که وزارت نیرو زیر پای سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور انداخته می دانم. اما چرا؟
- وزارت نیرو که مدیریت منابع آبی کشور را بر عهده دارد، بهتر از هر ساختار و نهادی در کشور اشراف به وضعیت رودخانه ها و حجم رواناب های سطحی کشور در میان مدت و بلند مدت دارد. وزارت نیرو می داند که بر اساس داده های سال آبی 1394، حجم رواناب های سطحی کشور به طور میانگین با کاهش 44 درصدی رویرو شده است. این کاهش برای حوضه دریاچه کاسپین 46-، در حوضه سرخس 50-، در حوضه هامون67-، در حوضه دریاچه ارومیه 46-، در حوضه مرکزی 36- و در حوضه خلیج فارس 42- درصد بوده است. از سال 1394 به این سو نیز کشور به جز سال 1398 درگیر خشکسالی های گسترده بوده که خشکیدن زاینده رود و بسیاری از رودخانه های دایمی دیگر و پر نشدن دریاچه سدهای کشور خود گواهی بر این مدعاست.
- از داده های ریز آماری درباره کاهش حجم رواناب های سطحی کشور که بگذریم، عدد 146 هزار رودخانه ای که از شرایط لازم برای تامین آب مورد نیاز طرح کاشت یک میلیارد نهال برخوردارند نیز محل پرسش و واکاوی است چرا که با استناد به دانشنامه "رود ها و رودنامه های ایران" که توسط انتشارات "گیتا شناسی" منتشر شده، کل رودخانه های فصلی و دایمی کشور برابر 2500 رشته گزارش شده است. با این وصف می توان دریافت که شمار رودخانه های کشور در این طرح نزدیک به 60 برابر بزرگنمایی شده است! اینکه سازمان کارگزار اجرای این ابر پروژه چطور این عدد گزاف و پرت را بنا بر پیشنهاد سخاوتمندانه وزارت نیرو پذیرفته و البته اینکه چرا خودِ این سازمان با توجه به برخی شرح وظایف و ماموریت های تکلیفی اش، آمار درست و دقیقی از تعداد رودخانه های کشور ندارد تا اینطور بازیچه داده های نادرست دیگر سازمان ها نشود، مسایل کوچک، کم اهمیت و قابل چشم پوشی نیستند. وقتی بی اطلاعی و ناآگاهی از تعداد درست رودخانه های جاری در عرصه های طبیعی در حال مدیریت سازمان منابع طبیعی را در کنار داده های متعدد و متنوع درباره سطح جنگل های شمال می گذاریم، حق نداریم نگران و پرسشگر باشیم و این طرح هیجانی را از اساس نادرست و بدون دستاورد بدانیم؟
- با توضیحات بندهای 1 و 2 این یادداشت می توان دریافت وزارت نیرو می داند که آبی ندارد، ولی اینکه چرا چنین پیشنهاد دست و دل بازانه ای را روی میز سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور می گذارد و این سازمان هم با آن سابقه تاریخی و برخورداری از کارشناسان خبره فراوان و بویژه مشاوران توانمند و اندیشمند و البته با تجربه ای که به تازگی در اُزگل مشغول ارایه مشاوره تخصصی و فنی به بدنه مدیریتی این سازمان هستند، از کارشناسان و مدیران تکنوکرات و آبسالاران وزارت نیرو چنین رو دست و بازی می خورد و از این پیشنهاد سراسر بی بنیان استقبال کرده و آن را رسانه ای می کند، محل تامل جدیست. من خودم اینطور به ماجرا می نگرم که وزارت نیرو در راستای همراهی با این طرح دهان پر کن و اتخاذ ژست زیست محیطی، تیری را در تاریکی رها کرد و حسب اتفاق این تیر هم به هدف خورد و در قالب پوست موزی زیرپای سازمان عمل کرد. اینکه سازمان را کِی با سر به زمین بکوبد خدا عالم است. اما چرا من اینطور فکر می کنم؟
- پاسخ به پرسش طرح شده در بند 3 این یادداشت را می توان در دو رهیافت خلاصه کرد. رهیافت نخست اینکه با پذیرش این ظرفیت ناموجود (146 هزار رودخانه)، از سوی متولی نهال کاری اثبات شود سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور از توانمندی کارشناسی و تحلیلی لازم برای تفسیر شرایط موجود در حوزه منابع آبی کشور برخوردار نیست و نه تنها داده های آماری درست، بلکه حتا توانایی تفسیر داده های منتشر شده در این حوزه را هم ندارد. در چنین شرایطی، وزارت نیرو می تواند با راهکارهایی که به آن اشراف دارد، این سازمان را با استناد به همین ناتوانی اولیه از میدان رقابت برای واگذاری مدیریت منابع آبی کشور بیرون کند و بر صلاحیت این سازمان برای پذیرش مدیریت منابع آبی کشور خط بطلان بکشد و اینگونه رقیب را که اتفاقا در این مورد خاص برخوردار از پشتوانه های قوی مردمی هست از میدان به در کند. اما گزینه دوم درباره چرایی پذیرش این پیشنهاد بی بنیان وزارت نیرو از سوی سازمان متولی منابع طبیعی کشور را می توان در سیاست یا روش "ستون به ستون فرج است" خلاصه کرد. به این ترتیب که ادعایی از سوی سازمان در خصوص توان کاشت یک میلیارد اصله نهال در چهار سال پیش رو مطرح شد. موضوع برخلاف تصورات اولیه جدی گرفته شد. انتظارات بالارفت و حالا سازمان مانده و حرفی که زده و باید به هر شکل ممکن این حرف یا ایده را عملیاتی کند و برای ابهام ها، چرایی ها و چگونگی های طرح شده در جامعه دنبال پاسخی باشد. وزارت نیرو هم که از موضع سازمان در قبال تملک بسترهای آبی شاکی و دلخور بوده، از فرصت استفاده کرده و از درِ تحبیب و تالیف و تقریب قلوب، طناب پوسیده ای با عنوان امکان استفاده از منابع آبی 146 هزار رودخانه ای که اصلا معلوم نیست در کدام ایران جاری است، به ته این چاه انداخت! اینکه مدیران و کارشناسان وزارت نیرو چقدر از این پیشنهاد خودشان خنده شان می گیرد، خدا عالم است و البته ما در این واپسین روزهای سال و در آستانه نوروز و بهار طبیعت بخیل شادمانی این عزیزان به این بهانه نیستیم. ولی از بی آبرویی و بی اعتباری کارشناسی سازمان متولی منابع طبیعی کشور که همیشه در پی اعتلای جایگاه آن بوده ایم، هم نگران و هم ناراحتیم.
باید پذیرفت که شوربختانه ساختار مدیریت کشور در همه عرصه ها به جنگ و جدال آمارهای درشت و نجومی تبدیل شده است. جامعه ای ساخته ایم که در آن استاد برتر دانشگاه تنها با تعداد مقالات خود محک می خورد. محقق و پژوهشگر برتر با تعداد گزارش نهایی ثبت شده محک می خورد. انسان با عرضه تر با ملاک متراژ زیربنای خانه و موقعیت آن و البته با مدل و قیمت بالای خودرو ایی که سوار است محک می خورد. بی آنکه جامعه بپرسد از کجا آورده ای و ... جامعه ای که به چنین آفت و بیماری دچار باشد، مدام منتظر شنیدن آمار و ارقام بزرگ و درشت از سوی مدیران است. دیگر اعداد و داده های کوچک چنین جامعه ای را ارضا نمی کند. "کیفیت" بی ارج و "کمیت" ارجمند و جایگزین کار زیربنایی و روش کارشناسی و هدفمند می شود. اگر متولی مسکن می گوید سالانه یک میلیون مسکن می سازد و منابع طبیعی می گوید سالانه 250 میلیون نهای می کارد و اکسیژن و آب تولید می کند، چرا وزارت نیرو نگوید 146 هزار رودخانه خروشان دارد؟ آمار پرت و پلا که حناق نیست. کنتور هم نمی اندازد و مشمول مالیات و ارزش افزوده هم نیست!
باور کنید اگر همین فردا وزیر مربوطه مصاحبه کند که بیش از صد میلیون رودخانه خروشان و هزاران تالاب و دریاچه آب شیرین طی دو سال گذشته در سطح کشور شناسایی شده، نه تنها آب از آب تکان نمی خورد که عده ای برای استفاده از منابع آبی آن صد میلیون رودخانه تازه کشف شده طرح و برنامه هم می دهند!! من همچنان امیدوارم سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور با احترام به دیدگاه های کارشناسی و خرد جمعی، دست از انجام چنین طرح های بدون دستاوردی بردارد و توان محدود نرم افزاری و سخت افزاری خود را متمرکز بر انجام شرح وظایف و ماموریت های سازمانی خود در بخش های "صیانت"، "حفاظت" و "احیا" کند.
نظر شما